Гигантоклеточен артеритис - предизвик за модерниот ревматолог

За блогот пишува: Филип Гучев, Асс. д-р, ЈЗУ Универзитетска клиника за ревматологија - Скопје

Васкулитис претставува група на различни воспалителни автоимуни заболувања. Гигантоклеточниот артеритис е најчеста форма на васкулитис предизвикан од воспаление на големи и средни крвни садови главно во главата, но и во аортата и нејзините гранки. Гигантоклеточниот артеритис најчесто ги зафаќа слепоочните артерии, но исто така има клиничка варијабилност, па многу често се зафатени и другите крвни садови.

Лекувањето на пациенти со гигантоклеточен артеритис е предизвик за модерниот ревматолог. Ова заболување е тешко за дијагностицирање поради тоа што се манифестира често со општи тегоби, како слабост, вкочанетост на рамења и колкови, покачена телесна температура. Овие пациенти често подолго време се третирани од своите матични лекари, при што примената на кортикостероиди може за кратко да ги ублажи нивните тегоби. Но, тоа подобрување е само кратко и пациентите се често препратени на ортопед или физијатар. Таму, бидејќи ова е болест на луѓе постари од 50 години, ќе се пронајдат бројни истрошени зглобови и тегобите можат да се препишат на ваков, чисто механички проблем. Лекувањето се разбира повторно нема да е задоволително и тегобите продолжуваат. Пациентите често се жалат на кочење на вилицата при џвакање. Се јавуваат еднострани главоболки, осетливост на допир во регијата на слепоочицата и во најлош случај делумен и целосен губиток на видот на едното или поретко двете очи.

Во оваа ситуација веќе кај поискусните лекари, особено невролози и офталмолози, се јавува сомнение за васкулит и пациентите се упатуваат на ревматолог. Патот е навистина долг, особено за луѓе со болест која може да заврши со слепило или фатално.

Задачата на ревматологот е брзо да потврди или исклучи постоење на автоимуно инфламаторно заболување кое ги предизвикува овие тегоби кај пациентот, односно во овој случај да дијагностицира потенцијален гигантоклеточен васкулит (ГКВ). Васкулитите се група на болести каде имуниот систем ги напаѓа, воспалува и оштетува крвните садови. Можат да ги зафатат малите или големите крвни садови. Гигантоклеточниот васкулит е класифициран во групата на васкулити кои ги зафаќаат средните и големи крвни садови.

Во дијагностицирањето на ГКВ има различни ставови во Европа (European League Against Rheumatism) и САД (American College of Rheumatology). Европскиот став е дека имиџинг техниките на темпоралните артерии, односно ултразвук на истите или ангиографија со компјутерска томографија или магнетна резонанца на гранките на аортата до темпоралните артерии, се доволни за дијагноза. Во САД експертите сепак сметаат дека нема доволно искуство во проценка на имиџинг техниките и биопсијата на темпорална артерија е златен стандард за дијагностицирање на пациенти со ГКВ.

Пациентите најчесто итно се упатуваат на имиџинг и биопсија на темпорална артерија на заболената страна. Кај овие лица се очекува и покачена седиментација над 50 mm во првиот час и/или покачен CRP над 10 mg/l.

Доколку видот или животот на пациентот е загрозен се започнува веднаш со примена на терапија. Терапијата започнува по добивање на позитивен наод од биопсија или имиџинг. Лекувањето трае долго, повеќе месеци, најчесто барем една година до постигнување на ремисија. Контролните прегледи после постигнување на ремисија се фокусирани на општата здравствена состојба на пациентот, односно нормална телесна температура, недостаток на главоболка, без кочење на вилицата или продолжена утринска вкочанетост во рамениот појас или карлицата. Редовна проверка на стапката на седиментација и CRP е препорачана. Болеста е доживотна, а често може да настане и влошување на состојбата т.е. егзацербација. Но, штом пациентот е свесен за дијагнозата и за потенцијалните симптоми, со брза реакција и примена на новите тераписки можности прогнозата за пациентите со ова заболување е подобра од било кога. 

Филип Гучев
Асс. д-р, ЈЗУ Универзитетска клиника за ревматологија - Скопје

M-MK-00000356