Хепатоцелуларен карцином „тивок убиец"

Црниот дроб претставува орган кој е одговорен за отстранување на токсини и дистрибуција на хранливи материи во организмот.1 Тој има способност за само-регенерација, дури и кога е оштетен од токсините кои ги процесира.2 Знаејќи го ова, зачудувачки е фактот дека карциномот на црн дроб е еден од карциномите кои се во пораст во светски рамки. Хепатоцелуларниот карцином (анг. hepatocellular carcinoma, HCC) како примарен карцином на црниот дроб, претставува 90% од сите откриени случаи.3 Хепатоцелуларниот карцином е агресивен тип на карцином со ограничен број на опции за лекување и е една од главните причини за смрт во светски рамки.3

Повеќето од овие случаи на лица со хепатоцелуларен карцином се откриваат во Азија и скоро половина од сите случаи во Кина4,7. Во САД, бројот на пациенти дијагностицирани со карцином на црн дроб е тројно зголемен од 1980те година до денес и HCC претставува најбрзо растечката причина за смрт од карцином8,9.

HCC доминантно се појавува кај лица со цироза на црниот дроб како последица од хроничен хепатитис (Б и/или Ц) или како последица на голема конзумација на алкохол. Најчесто се манифестира во напредна фаза.3 Други ризик фактори се: зголемена консумација на масна храна и зголемена телесна тежина, како и афлатоксинот кој е карциногена мувла која може да се најде во расипана храна (најмногу во ориз).13

Знаците и симптомите кај пациентите со НСС, најчесто се појавуваат во доцна фаза, но некои лица може да имаат:

• абдоминална болка

• појава на модринки и крварења

• зголемен абдомен

• необјаснет губиток на телесна тежина

• жолтица

Водичите на Американската асоцијација за истражување на болести на црниот дроб (анг. American Association for the Study of Liver Diseases, AASLD) препорачуваат следење на популацијата која е со висок ризик за појава на НСС, на секои 6 месеци со помош на ултразвук, со или без правење на крвни тестови со кои се проверува нивото на протеинот AFP.14 Со помош на ултразвук, може да се детектираат мали маси во црниот дроб. Иако ова е процедура која може лесно да се направи кај докторите, сепак може да дојде до несоодветни резултати доколку процедурата ја прави неискусен техничар, или доколку пациентот има поголема телесна тежина. Неодамна направената мета-анализа покажува дека со ултразвук може да се пропуштат половина од карциномите кои се во рана фаза на болеста.15 Притоа, потребни се други методи за дијагноза, како што е абдоминален скен со компјутеризирана томографија, абдоминален скен со магнетна резонанца или биопсија на црниот дроб.14 Овие методи се попрецизни од ултразвукот, меѓутоа се поинвазивни и помалку комфортни за пациентите. Тие се исто така многу поскапи за здравствениот систем.

Програмите за скрининг се поврзуваат со подобро преживување16

Иако последните напредоци во процесот на скрининг и новите третмани се важен дел од превенцијата, дијагнозата и третманот на хепатоцелуларниот карцином, клиничарите сè уште се соочени со предизвици во раната дијагноза на болеста. Само 44% од сите пациенти кои живеат со карцином на црниот дроб се дијагностицираат во ран стадиум.18 Помалку од 16% од пациентите кои се дијагностицираат во доцен стадиум ги преживуваат првите 5 години после дијагнозата19, додека 70% од пациентите кои се дијагностицирани во ран стадиум сеуште се живи после 5 години по дијагнозата. Затоа, раната дијагноза на HCC е многу важен фактор за подобрување на клиничкиот исход кај пациентот.

Покрај високата преваленца на НСС, лицата со оваа болест имаат малку третмански опции и ниска стапка на преживување.11, 16

Референци:

1. British Liver Trust. Достапно на:  пристапено:мај 2019 година.

2. Michalopoulos GK. Liver regeneration. J Cell Physiol. 2007;213(2):286–300.

3. Llovet JM, et al. Hepatocellular carcinoma. Nat Rev Dis Primers. 2016;2:16018.

4. WHO: Globocan 2018 - Liver cancer factsheet. Достапно на:пристапено: јули 2019 година.

5. Dimitroulis D, et al. From diagnosis to treatment of hepatocellular carcinoma: An epidemic problem for both developed and developing world. World J Gastroenterol. 2017;23(29):5282-5294.

6. Ryerson AB, Eheman CR, Altekruse SF, et al. Annual Report to the Nation on the Status of Cancer, 1975-2012, featuring the increasing incidence of liver cancer. Cancer. 2016;122(9):1312-1337

7. World Health Organisation: Globocan 2018 - China factsheet. Достапно на: пристапено: октомври 2019 година.

8. American Cancer Society: Key statistics about liver cancer. Достапно на:   пристапено: октомври 2019 година.

9. Rawla P, et al. Update in global trends and aetiology of hepatocellular carcinoma. Contem Oncol (Pozn). 2018;22(3):141-150.

10.  Tanaka M, et al. Hepatitis B and C Virus Infection and Hepatocellular Carcinoma in China: A Review Epidemiology and Control Measures. J Epidemiol. 2011;21(6):401-416.

11.  Islami F, et al. Disparities in liver cancer occurrence in the United States by race / ethnicity and state. Ca Cancer J Clin. 2017;67:273–289.

12.  Pimpin L, et al. Burden of liver disease in Europe: Epidemiology and analysis of risk factors to identify prevention policies. J Hepatol. 2018;69:718–735.

13.  Medline. Достапно на: пристапено: јули 2019 година.

14.  Marrero, J, Kulik L, et al. Diagnosis, staging and management of hepatocellular carcinoma: 2018 practice guidance by the American Association for the Study of Liver Diseases. Hepatology. 2018;68(2).723-750.

15.  El-Serag, H. Epidemiology of viral hepatitis and hepatocellular carcinoma. Gastroenterology. 2012;142(6):1264-1273.

16.  Giannini G, et al. Prognosis of untreated hepatocellular carcinoma. Hepatology. 2015;61(1):184-190.

17.  Medscape. Достапно на: пристапено: јули 2019 година.

18.  National Cancer Institute – Surveillance, Epidemiology and End Result Program (SEER) 2009-2015. Достапно на:

19.  Tsuchiya, Nobuhiro, et al. World J Gastroenterol. 2015; 21(37): 10573-10583.

20.  Marrero K, Kulik L, et al. Diagnosis, staging, and management of hepatocellular carcinoma: 2018 practice guidance by the American Association for the Study of Liver Diseases. Hepatology. 2018;68(2):723-750.

21.  Okusaka T, Ikeda M. Immunotherapy for hepatocellular carcinoma: current status and future perspectives. BMJ ESMO Open. 2018;3:e000455.